92.000 euro voor welzijn van 19 kuddes heideschapen die in het nauw worden gedreven door de wolf, het blauwtongvirus en de wolprijs

Het Dinamo Fonds heeft € 92.000 toegekend aan projecten voor het welzijn van zeldzame heideschapen die door hun begrazing de stikstofschade in bijzondere natuur -en heidegebieden bestrijden en de biodiversiteit versterken. Het vermogensfonds heeft 19 schaapskudde-stichtingen uit zes provincies geselecteerd die gezamenlijk met 6.000 heideschapen werken. Ze begrazen 13.000 hectare aan bijzondere heidegebieden in de provincies Fryslân, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Holland en Limburg, een oppervlakte vergelijkbaar met zo’n 20.000 voetbalvelden. De steun voor het welzijn van de heideschapen blijft noodzakelijk als tegemoetkoming in de stijgende kosten van de kuddes.

De schaapskudde Het Stroomdal, Drentse Aa te Schipborg, foto Julie Teunen Schaapskudde Het Stroomdal

In 2022 startte het Dinamo Fonds met een bijdrageregeling waarbij maximaal 5.000 euro als vergoeding kon worden aangevraagd voor het welzijn van de zeldzame heideschapen zoals de kosten voor; inentingen, dierenarts, extra voer, wolfwerende afrastering of aanschaf van speciale kuddebeschermingshonden.

De financiën van heideschapenkuddes staan sinds corona onder druk doordat er in 2021 en 2022 er geen extra inkomsten waren uit publieksdagen zoals schaapscheerdersfeesten of lammetjesdagen. Gelijktijdig konden de kuddes de wol niet meer kwijt omdat de export van wol naar China stopte. Hiermee is de jaarlijks geschoren wol een extra kostenpost geworden.

En de terugkeer van de wolf vormt een andere aanzienlijke kostenpost bij het beschermen van de heideschapen. Er moet geïnvesteerd worden in de aanleg van speciale afrasteringen, wolvennetten of in de aanschaf van speciale kuddebeschermingshonden. Daarnaast blijven de dierenartskosten voor de verzorging en ziektebestrijding van de Q-koorts, de Cl-ziekte, stijgen. De uitbraak van het blauwtongvirus versterkt dit nog verder en vormt een nieuwe bedreiging voor het welzijn van de heideschapen.   

Herders Johan Griffioen en Mirjam de Hiep met kudde Drentse heideschapen Schaapskudde Goois Natuurreservaat, foto Stichting Het Goois Natuurreservaat

Eeuwenoude natuurgrazers

De zeldzame heideschapen zijn als streekrassen ontstaan en zijn ideale natuurgrazers die geheel aangepast zijn op schrale vegetatie van natuur -en heidegebieden. De schaapskuddes vormen verschillende populaties van zes zeldzame Nederlandse heideschapenrassen; Drents heideschaap, Schoonebeeker, Groot heideschaap, Veluws heideschaap, Kempisch heideschaap en Mergellandschaap. Doordat een aantal schaapskuddes ook fungeert als erkend fokcentrum dragen ze actief bij om zo de populaties van kwetsbare en bedreigde heideschapen te versterken en te vergroten. In dit kader steunt het Dinamo Fonds ook de fokverenging voor het Mergellandschaap Oos Mergelland sjaop met 3.500 euro voor de aanschaf van een nieuw stamboekregistratiesysteem voor de bedreigde populatie Mergellandschapen die nog maar 2.000 ooien telt.

Mergellandschaap met lam van schaapskudde Bemelerberg Limburgs Landschap, foto Henk Heijligers Limburgs Landschap

Maatregelen voor bescherming tegen de wolf

Met de komst van de wolf zijn de heideschapenkuddes genoodzaakt te investeren in de aankoop en aanleg van wolfwerende voorzieningen. Stichting Het Goois Natuurreservaat, die twee schaapskuddes beheert van 400 Drentse heideschapen, heeft 5.000 euro ontvangen voor de aanschaf van een stroomschrikdraadapparaat op zonne-energie. Hiermee kan de afrastering rondom de nieuw aangelegde nachtopvang (nachtkraal) van de rondtrekkende kudde onder stroom worden gezet en zo de kudde beschermen.

Stroomschrikdraadapparaat op zonne-energie bij nachtopvang van heideschapen van Schaapskudde Goois Natuurreservaat, foto Stichting Het Goois Natuurreservaat

Stichting Schaapskudde Gemeente Nunspeet /Elspeterheide werd vorig jaar door het Dinamo Fonds gesteund in de aanschaf van twee beschermingshonden van het Spaanse berghondenras Mastin Espagnol de Trabajo.  Een nadeel is wel dat de honden zeer waakzaam zijn en op elke voorbijganger of geluid blaffend reageren. Dit leverde de direct omwonende van de schaapskooi zoveel geluidsoverlast op, dat er een tweede locatie wordt gerealiseerd buiten het dorp om nachtrust in het dorp te waarborgen.  Het Dinamo heeft 5.000 euro toegekend voor de aanschaf van extra voederruiven voor op deze tweede locatie.

Schaapskudde Elspeterheide Nunspeet met nieuwe buitenruif, foto Schaapskudde Elspeterheide

Stimuleren eerlijke prijs heideschapenwol

Om heideschapenkuddes een steviger financieel draagvlak op te laten gaan bouwen stimuleert het Dinamo Fonds verschillende initiatieven met bijdragen aan projecten die heidewol machinaal verwerkt tot natuurproducten zoals wol(mest)korrels, dekbedden, kussens en vilt. Belangrijk is dat het besef moet groeien dat wol niet waardeloos is, maar dat er een eerlijke prijs voor de wol dient te worden betaald aan de beheerders. Het gratis afnemen of het tegen een bodemprijs kopen van heidewol door verwerkers, ondermijnt de toekomst van het beheer van de heideschapenkuddes.

Balen met heidewol in afwachting tot verwerking tot wol(mest)korrels of wolpellets door Wolterra in Ermelo

Een goed voorbeeld is ontwerper Christine Meindertsma die voor haar projecten met heidewol een eerlijke prijs betaald aan de heideschapenhouder. “Deze fair pricing verdient het om een standaard te worden, zodat het welzijn en de inzet van heideschapen als natuurgrazers in ons cultuurlandschap wordt gegarandeerd,” aldus Henk Atze Dijkstra, directeur van het Dinamo Fonds, “Omdat de uitdagingen voor de beheerders van heideschapenkuddes groot zijn, roepen wij op om het Dinamo Fonds met een gift te steunen voor het behoud van de bijzondere zeldzame heideschapen!

Drents heideschaap met horens van Schaapskudde Exloo, foto Nynke Leen en Cindy Strik Schaapskudde Exloo

Elk steunt jaar steunt het Dinamo Fonds projectenaanvragen voor het welzijn en behoud van oude zeldzame huisdierrassen. Daarnaast investeert het ook in pragmatische onderzoeken die actief bijdragen aan de versterking van de gezondheid van de bijzondere oude huisdierenrassen.

In 2024 zal het fonds wederom de schaapskuddes steunen in de kosten voor het welzijn van de zeldzame heideschapen.

Daarnaast stimuleert het fonds in 2024 ook projecten en initiatieven die als doel hebben om heideschapenwol machinaal te verwerken tot volwaardige natuurproducten.