Bescherming nesten weidevogels dankzij drones met AI-software

Nederland is als deltagebied zeer interessant als broedgebied voor vele weidevogels. Met name het veenweidegebied dat zo'n 220.000 hectare beslaat in het westen en in het noorden van ons land. Dit door boeren vormgegeven cultuurlandschap kenmerkte zich door vele drassige greppelweilanden met een hoog slootwaterpeil en bloem- en kruidrijk grasland. Een ideaal broed- en leefgebied voor de opgroeiende kuikens van vele weidevogels zoals de grutto, kievit, schoolekster, wulp en de tureluur. Echter, door de optimalisatie van het landgebruik (waterpeilverlaging, het omploegen van de greppels en het inzaaien met Engels raaigras) zijn de bijzondere leefgebieden in afgelopen 30 jaar sterk afgenomen.

De nog bestaande weidevogelgebieden worden door vele enthousiaste boeren, collectieven, terreinbeheerders en natuurorganisaties beheert en met veel zorg proberen ze met de versterking van plasdras-situaties de leefgebieden voor de weidevogels in stand te houden. Door versnippering en verkleining van de weidevogelgebieden zijn de eieren en de kuikens erg kwetsbaar geworden voor roofdieren zoals vossen, katten, marterachtigen en roofvogels die ze gemakkelijk weten op te sporen. Hierdoor neemt de overlevingskans van de kuikens sterk af. Zo is bijvoorbeeld het aantal broedende gruttoparen momenteel minder dan 30.000, terwijl dit er in de jaren 70 nog 120.000 waren. Door deze afname is het weidevogelbeheer steeds complexer geworden en dit vraagt om een collectieve en gebiedsgerichte aanpak, waarbij kennisdeling en innovatie zeer noodzakelijk is.

Best practice nestbescherming Collectief Eemland

Het Eemland, het stroomgebied van de rivier De Eem ten noorden van Baarn en Soest, is één van de weinige weidevogelgebieden in Nederland waar het aantal broedende weidevogels en grootgebrachte kuikens nog steeds elk jaar toeneemt. Dit is dankzij de inzet en ervaring van het collectief Eemland dat bestaat uit meer dan honderd agrariërs en andere grondgebruikers. Zij hebben veel ervaring opgebouwd met het beheren van een zogeheten weidevogelmozaïek; een gebied waarin graslanden, moerassen, akkerranden, plasdras-gebieden en slootjes een afwisselend leefgebied vormen voor de weidevogels waarin hun kuikens kunnen opgroeien. En dankzij de hulp van vele vrijwillige vogelbeschermers en dronepiloten en de inzet van warmte- en nachtcamera's kunnen zij de nesten, de kuikens en roofdieren goed in de gaten houden en tijdig verschillende beschermingsmaatregelen treffen.

Nestdectie met dronebeelden en AI-software

Collectief Eemland kan dankzij de groep van 30 vrijwillige dronepiloten veel nesten opsporen met drones die voorzien zijn van warmtecameras. Dit biedt veel voordelen omdat er een groter gebied kan worden afgezocht dan te voet, zodat de vrijwilligers in het veld vervolgens de nesten kunnen markeren. Toch kan een drone met warmtecamera maar beperkt worden ingezet, namelijk van 6.00 tot 7.00 uur in de ochtend. Daarna warmen andere objecten zoals paaltjes of molshopen te snel op waardoor nesten niet meer te onderscheiden zijn. Hierom besloot het collectief afgelopen jaar de drones te voorzien van een RGB camera. Deze maakt gekleurde afbeeldingen van mensen en objecten en legt deze vast in Rode, Groene en Blauwe golflengtes (RGB). De camera kan vanaf 35 meter hoogte foto's maken van de percelen waardoor de weidevogels niet verstoord worden. Afgelopen seizoen zijn als proef met deze methode al 198 meer nesten gevonden op het geteste perceel. De vrijwilligers in het veld spoorden 20 nesten op. De 198 extra gevonden nesten zouden zonder de drones door de maaimachine verloren zijn gegaan. Deze methode redt dus een significant deel van de in totaal 1850 broedparen in 2024.

Door vervolgens de verzamelde RGB-dronebeelden te combineren met AI-software, kan er op basis van kleuren een precieze detectie van nesten en eieren worden gemaakt. Hiervoor dient eerst de AI-software te worden getraind door de collectiefmedewerkers die nu eerst bij elk dronebeeld aangeven wat een echt nest is en wat een vals positief is. Daarnaast wordt op basis van de kleur van de eieren ook aangeven van welke weidevogel het nest en de eieren zijn. Na deze tijdrovende invoer ontstaat er een speciale Nestdectie AI-software die op termijn ook bij andere weidevogelgebieden in Nederland kan worden ingezet.

Het Dinamo Fonds investeert € 22.500.- om de inzet van de vele benodigde invoer-uren mogelijk te maken, waarmee een innovatieve en doeltreffende nestdetectie mogelijk wordt. Hiermee wordt een nieuwe impuls aan de nestbescherming gegeven en biedt het inzicht en hoop aan boeren, collectieven, terreinbeheerders en natuurorganisaties op een beter weidevogelbeheer.