Herstel van biodiversiteit door historische biologische korenmolens
Biologisch telen en produceren is belangrijk
Omschakeling naar meer biologische land- en akkerbouw in Nederland draagt bij aan een toekomstbestendige landbouw en betere leefgebied voor flora en fauna. De biologische akkerbouw gebruikt geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Sommige boeren ontvangen zelfs van beroepskorenmolenaars een hogere prijs voor hun (biologische) graan wanneer zij ook bloeiende akkerranden aanleggen, wat ten goede komt aan vogels, insecten en andere lokale flora en fauna. De betrokken akkerbouwers zorgen met het gifvrij telen van graan ervoor dat hun akkers gezonde leefgebieden voor vogels, insecten en andere lokale flora en fauna blijven. Een win-win situatie voor zowel de natuur, de landbouw als ook voor de mens.
Om als biologische molen te kunnen malen, is het echter noodzakelijk om jaarlijks te voldoen aan de Skal-certificering. Zonder dit bio certificaat mag men producten niet als biologisch verkopen of benoemen. Dit is alleen toegestaan als men voor het strenge toelatingsonderzoek slaagt en zich jaarlijks laat controleren.
Nederland heeft een groot deel van zijn welvaart te danken aan de inzet van molens. Al eeuwenlang worden molens onder meer gebruikt voor het malen van graan, zagen van hout, en het maken van papier en verf. De korenmolen is de bekendste industriemolen en maalt graan tot meel, de basis voor ons brood. Vandaag de dag zijn er nog ongeveer 1200 water-, wind- en korenmolens in Nederland, waarvan 80 actieve historische korenmolens. Achttien van deze molens zijn biologische korenmolens.
Historische biologische korenmolens zijn belangrijk voor het bevorderen van de biodiversiteit op akkerland en voor de voedselzekerheid in verschillende regio's. Ze zorgen voor een directe verbinding tussen lokale biologische boeren die graan en tarwe telen en de bakkers die het meel gebruiken voor broodproducten.
Dit jaar heeft het Dinamo Fonds 10 korenmolenaars gesteund door bij te dragen in de jaarlijkse bio/Skal-keuringskosten.
Hoe verkrijgen molenaars een Skal certificering ?
Skal staat voor "Stichting Keur Alternatief voortgebrachte Landbouwproducten". Sinds 1992 is de stichting door de Nederlandse overheid aangewezen om de wettelijke eisen voor biologische producten in Nederland te controleren en het wordt gefinancierd door het Ministerie van LNV. Korenmolenaars dienen aan onderstaande eisen te voldoen om Skal gecertificeerd te raken.
-
De molen moet biologisch graan malen, dat is verbouwd zonder het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen, kunstmest of gentechnologie
Het graan moet afkomstig zijn van gecertificeerde biologische akkers en mag geen contact hebben gehad met niet-biologische producten tijdens de teelt en oogst.
-
De molen moet voldoen aan de richtlijnen voor biologische verwerking. Dit betekent dat niet alleen het graan biologisch moet zijn, maar ook het verwerkingsproces (zoals het malen) moet voldoen aan biologische normen.
De molen moet garanderen dat er geen kruisbesmetting plaatsvindt met niet-biologische producten, wat inhoudt dat de molen moet worden gereinigd tussen de verwerkingscycli van biologische en conventionele producten.
-
Tijdens het malen en verpakken van het graan mogen geen chemische additieven, conserveermiddelen of andere niet-natuurlijke stoffen worden toegevoegd.
Biologische molens mogen alleen natuurlijke toevoegingen gebruiken die voldoen aan de biologische voorschriften, zoals bepaalde biologische melen of bloemverbeteraars.
-
Het bedrijf moet zorgdragen voor volledige traceerbaarheid van alle producten. Dit houdt in dat ze gedetailleerde documentatie moeten bijhouden over de herkomst van het graan, het verwerkingsproces en het eindproduct.
De molen moet regelmatig audits en inspecties ondergaan door SKAL om te waarborgen dat alle processen voldoen aan de biologische normen.
-
Biologische en niet-biologische producten moeten strikt van elkaar worden gescheiden tijdens de verwerking. Dit betekent dat de molen soms aparte productieruimtes of apparatuur moet hebben voor biologische producten.
-
Skal voert jaarlijkse controles en inspecties uit bij biologische bedrijven om te verifiëren of de procedures correct worden nageleefd.
Bij de inspectie wordt onder andere gekeken naar de herkomst van het graan, de netheid van de molen, de scheiding van biologische en niet-biologische producten, en de documenten die de traceerbaarheid en naleving van de normen aantonen.
-
Biologische molens moeten voldoen aan de Europese biologische verordening, die de basisregels bevat voor biologische productie en verwerking in de EU. Dit zorgt ervoor dat de biologische normen in heel Europa consistent zijn.
Overzicht ondersteunde biologische korenmolens
〰️
Overzicht ondersteunde biologische korenmolens 〰️
-
Molenaars Sven Verbeek en Gerard van Wijngaarden huren de molen van Molenstichting Land van Heusden en Altena. Windkorenmolen De Twee Gebroeders werd in 1872 gebouwd als ronde stenen stellingmolen. De molen is in WOII zwaar beschadigd geraakt, en nog steeds wordt het voeg -en metselwerk gerestaureerd. Sinds 2016 is de molen met oude onderdelen weer ingericht als biologische windmeelfabriek voor het malen van meel. De molen vormt een korte keten met lokale biologische akkerbouwers die graan en tarwe telen. De restproducten van de molen gaan als veevoer naar het 4 kilometer verderop gelegen biologisch boerenbedrijf. Het gemalen meel wordt geleverd aan de plaatselijke biologische bakkerij Hardeman op 400 meter afstand en aan particulieren. De producten worden verkocht in de molenwinkel van korenmolen De Hoop in het naastgelegen dorp Veen, waarop de molenaars ook malen.
-
De molen is gebouwd in 1785 als ronde stenen stellingmolen. Het is één van de nog meest originele brandersmolens in Schiedam. Molenaar Theo de Rooij werkt voor de Stichting de Schiedamse Molens die de molen beheert en in erfpacht is van de gemeente Schiedam.
De molen is dagelijks in bedrijf als ambachtelijke korenmolen en maalt voor het Echte Bakkersgilde, een kring van ambachtelijke bakkers in Zuid-Holland. Daarnaast levert men aan bakkers,(jenever)branders (Nationaal Jenevermuseum), kinderdagverblijven, horeca en retail. In de verderop gelegen molen De Walvisch is een winkel ingericht waar de verschillende meelproducten worden verkocht.
-
De Prins van Oranje is gebouwd in 1870 als beltkorenmolen. De molen is een ambachtelijke graanmaalderij waar wordt gemalen met biologische en conventionele granen, meel, bloem, vlokken, zaden en pitten. Het biologische graan wordt via de handel ingekocht en in de maalderij wordt gemalen voor de ambachtelijke bakker of de grotere koekjesfabrieken en er worden diverse (muesli)mixen gemengd. Tarwebloem, tarwemeel en pannenkoekenmeel wordt in de winkel van het maalderijcomplex verkocht en via de webshop.
-
Molenaar Bart Mols huurt de molen van de gemeente Wageningen. Deze is gebouwd in 1879 en werd in 1979 weer in gebruik genomen. De Vlijt richt zich vooral op de verwerking van 100% Nederlandse én biologische consumptiegranen en lokale biologische boeren leveren biologische graan. De producten vinden hun weg naar bakkerijen, retailers en winkels in de Benelux. In de molen is een molenwinkel ingericht ten behoeve van particulieren, met groot assortiment van meel- en streekproducten.
-
Molenaar Vincent Kraan huurt de molen van Stichting Johannes Bos. De Gouden Engel is in 2009 gebouwd met historische molenonderdelen van een andere molen op de plek waar deze eerder stond. Op het complex is de negentiende eeuwse maalderij, een knechtswoning en een koolschuur nog aanwezig. De molen werkt op windkracht en maalt ambachtelijk biologisch geteelde granen die zoveel mogelijk regionaal ingekocht worden. Bij gebrek aan wind wordt gebruik gemaakt van een elektrische maalderij uit 1929. Het graan wordt verwerkt tot een uitgebreid assortiment van biologisch volkorentarwemeel, kruidkoek-, pannenkoek, - of broodbakmixen die verkocht worden in de molenwinkel of via de webshop.
-
Molenaars Koen van der Maat en vader Brord van der Maat huren de molen van Stichting Het Limburgs Landschap. Windkorenmolen de Van Tienhovenmolen is een met mergelsteen gebouwde beltkorenmolen uit 1855 die na een brand in 1923 is herbouwd. Afgelopen jaar zijn aan de molen verschillende technische aanpassingen en voorzieningen gedaan waaronder de aanschaf van een tweedehands elektrische motorkoppel voor windluwe periodes zodat de de molen optimaal kan malen en produceren en hopelijk binnenkort als 10de biologische molen gecertificeerd worden.
-
Deze achtkantige stellingmolen is gebouwd in 1779. De eigenaar van de korenmolen is de gemeente Velsen en de beheerder is Stichting Korenmolen de Zandhaas. Molenaar Jos Kors huurt de molen en heeft deze van een stilstaande molen getransformeerd in een biologisch maalbedrijf. Het biologische graan dat gemalen wordt is afkomstig via graanhandelaars in Nederland, deze zijn onder meer gevestigd in Middenmeer en Beinsdorp (NH) en Molen Vragender (GLD). Aan korenmolen de Oude Knegt in Akersloot en korenmolen de Leeuw in Aalsmeer worden producten geleverd. In de molen is een kleine molenwinkel waar verschillende producten verkocht worden van meelsoorten tot aan bakproducten. En er worden meelproducten geleverd aan bakkerijen, lunchrooms, groothandels en restaurants in de regio Haarlem en Amsterdam.
-
Molen Desiré is een ronde stenen stellingmolen uit 1873 te Megen (nabij Oss). De stichting Behoud molen Desiré is in 2014 opgericht i.v.m. een grote renovatie en sindsdien verantwoordelijk voor het behoud van de molen. Bij de molens zijn 4 molenaars betrokken, waarvan 2 de volledige opleiding hebben gevolgd. Twee biologische boeren leveren graan aan de molen; De zuidmolen in Groesbeek, Ekoboerderij de Lingehof Randwijk. Aan de niet-gecertificeerde molen in Oss wordt geleverd. Er wordt meel op de molen en via een aantal lokale en regionale verkooppunten verkocht.
-
De molen is een achtkantige houten stellingmolen en is in 1925 na een brand weer opgebouwd. Het molencomplex is opgesplitst in een maalbedrijf met één molenaar John Bruin en één vrijwilliger, een molenwinkel en werkplaats Sinds de jaren 70 wordt bij BD-graan uit Middenmeer; één van de oudste biologisch akkerbouwers het graan gekocht. De molenwinkel, en het maalbedrijf hebben ieder afzonderlijk een SKAL-certificaat.
-
De Witte Molen is een ronde stenen stellingmolen uit 1760 en meerder malen herbouwd. De molen is in eigendom van de gemeente Nijmegen en wordt gehuurd door beroepsmolenaar Hans Titulaer die al ruim 40 jaar alleen graan van biologische oorsprong en zoveel mogelijk- uit de buurt maalt. Hij richtte in 1980 het eerste 100% biologisch windmaalbedrijf in de Kleinschaligheidsbeweging/ en EMO-bedrijf (Mens En Milieuvriendelijk Ondernemen) op. Ook stond hij aan de wieg van het EKO-Keurmerk. Er wordt samengewerkt met boeren en telers, zowel in de directe omgeving van Nijmegen, die percelen met bijzondere (biologische en biologisch dynamische) granen verbouwen als boeren/telers elders in Nederland en gemaald voor bio-bakkers, particulieren, restaurants en voor de Joannesmolen in Cuijk, een bedrijf dat biologische producten samenstelt en verpakt.
Aanvraagronde Bio-korenmolens/molenaars voorjaar 2025
Het Dinamo Fonds stelt jaarlijks meer dan een 100.000 euro beschikbaar om natuurinclusieve en biologische korenmolens en biologische korenmolenaars te steunen. Voor het herstel van reguliere werkzame korenmolens is een maximale bijdrage beschikbaar van 5.000 euro En voor de jaarlijkse Skal-certificeringskosten kunnen biologische korenmolenaars een maximale tegemoetkoming van 1.500 euro aanvragen. .
Daarnaast kunnen natuurinclusieve -en biologische korenmolens/molenaars een aanvraag indienen als bijdrage in de investeringskosten om de productie van de korenmolens te verbeteren en/of te vergroten. Bijdragen hiervoor variëren van 5.000 tot maximaal 25.000 euro. Voor investeringen om een korenmolen geheel Skal-gecertificeerd te maken, is een maximale bijdrage van € 25.000 beschikbaar.
Vóór 15 maart 2025 kunnen de aanvragen via de website worden ingediend, voor meer informatie ga naar AANVRAGEN!
- Henk Atze Dijkstra, directeur Dinamo Fonds -
“Om de natuur in Nederland te behouden dient het verlies aan biodiversiteit te worden omgebogen, cultuurhistorisch landschap te worden gekoesterd en dieren respectvol te worden behandeld. Het Dinamo Fonds ondersteunt projecten waarin op lokaal niveau best practices op gebied van landschap- en ketenherstel worden geïnitieerd en uitgevoerd .
Met het (mede) mogelijk maken van deze projecten willen we laten zien dat het anders kan, en een voorbeeld en inspiratie geven. “