Noodklok voor herders en heide: zonder hulp verdwijnen kuddes en heidelandschap
Het is vijf voor twaalf voor de Nederlandse heideschaapskuddes. Het Dinamo Fonds slaat alarm: zonder directe actie verdwijnen de herders, hun kuddes én ons unieke heidelandschap dat zij eeuwenlang in stand hebben gehouden.
De problemen zijn schrijnend. Sinds 2023 is de graasdierpremie afgeschaft en alternatieve subsidies blijven uit. Medische kosten – inclusief verplichte vaccinaties tegen Q-koorts en blauwtong – rijzen de pan uit: tot wel €18.000 per kudde per jaar, volledig voor eigen rekening. Extra kosten voor voer, verzorging en bescherming tegen de wolf komen daar nog bovenop.
Terwijl omringende landen zoals Duitsland en België hun herders wél ondersteunen, worden Nederlandse herders aan hun lot overgelaten. Zelfs de Subsidieregeling Natuur en Landschap sluit het heidelandschap buiten. Het gevolg: herders werken onderbetaald, met hoge werkdruk en stress, en zonder toekomstperspectief voor een ambacht – dat nota bene erkend is als immaterieel erfgoed.
Heideschapen: dé oplossing voor stikstof en biodiversiteit
Dat dit gebeurt terwijl heideschaapskuddes juist dé sleutel vormen in de strijd tegen stikstof is des te schrijnender. Door overmatige stikstofuitstoot verruigen onze heidegebieden snel: grassen en struiken overwoekeren de heide, met als gevolg dat het unieke landschap en de bijbehorende flora en fauna verdwijnen, met rampzalige gevolgen voor kwetsbare soorten zoals de nachtzwaluw, zandhagedis en heikikker. In twee eeuwen tijd is het heideoppervlak al met 93% afgenomen – van 600.000 naar 40.000 hectare. (bron CLO 2024). Zonder kuddes is verdere afbraak onafwendbaar. Heideschapen zorgen voor ecologisch beheer, zonder machines of kunstgrepen. Ze houden de heide open, herstellen biodiversiteit én pakken de stikstofaantasting bij de wortel aan.
Het Dinamo Fonds komt in actie
Het Dinamo Fonds investeerde de afgelopen vier jaar ruim €500.000 in het behoud van 30 van de 88 kuddes. Maar dat is niet genoeg. Zonder extra hulp verdwijnen de kuddes en daarmee het heidelandschap voor de volgende generaties. Daarom roept het Dinamo Fonds op tot directe actie:
Rijksoverheid:
Vergoed vaccinatiekosten, net zoals in andere EU-landen
Ontwikkel structurele steun voor herders en hun kuddes
Zorg voor een heide hectarepremie net zoals in de omringende EU-landen
Provincies:
Stel structurele subsidies beschikbaar voor heidebeheer met kuddes
Zorg voor een heide hectarepremie net zoals in de omringende EU-landen
Gemeenten:
Draag bij aan de vaccinatiekosten voor kuddes die begrazing uitvoeren in uw gemeente
Terreinbeheerders:
Erken herders als onmisbare partners in natuurbeheer
Investeer in kuddes als natuurlijke oplossing voor stikstofaantasting
Publiek:
Steun de herders: teken de petitie
“Door het ontbreken van compensatie voor de hoge inentingskosten en het uitsluiten van heidebegrazing in beleid, worden herders en kuddes onevenredig hard getroffen en hun belang genegeerd’’, zegt Henk Atze Dijkstra, directeur van het Dinamo Fonds. “Als we niets doen, blijven straks alleen schilderijen van Mauve of Van Gogh ons aan het heidelandschap herinneren.”
Via onze actiepagina Red de Heide blijven we communiceren over de voortgang van de actie.
Bron hectares heideareaal in Nederland
CLO (2004). Heideareaal (indicator 1133, versie 02, 25 juni 2004), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
https://www.clo.nl/indicatoren/nl113302-heideareaal