Herstel historisch karakter cultuurlandschap en impuls biodiversiteitsherstel

Ons landschap is door natuurlijke omstandigheden tot stand gekomen en door de mens vormgeven met elementen zoals heggen, houtwallen, knotbomen, hagen, boomgroepen, boomgaarden etc. Ze dienden om akkers, weilanden en hooilanden te beschermen tegen onder andere vraat van wilde dieren, zandverstuivingen, wateroverlast en weersinvloeden. Ook werden ze ingezet om de erven van hun huizen te begrenzen en vormden ze goede barrières om het vee binnen de weilanden te houden. De natuurlijke elementen hadden meerdere functies van gebruik voor mens en dier. In de loop van de tijd zijn vele bijzondere akker-, hooi- en weilanden verdwenen door het veranderend landgebruik, schaalvergroting en uitbreiding van dorpen, steden en de aanleg van wegen. De toepassing van landschapselementen zoals houtwallen, knotbomen, hagen, boomgroepen en boomgaarden verschilt per gebied en vele zijn grotendeels verdwenen doordat ze in onbruik zijn geraakt, verwaarloost en aangetast zijn. Er resten nog vele kleine vitale landschapselementen die herstelt kunnen worden door ze met nieuwe aanplant en begroeiing te versterken.

Landschapselementen zijn van belang omdat ze bijzondere biotopen vormen voor flora en fauna en verbindende schakels zijn in het landschap voor populaties van bedreigde soorten.

Houtwallen, singels, heggen, knotbomen, hagen, boomgroepen, bosjes, poelen, vennen, sloten, zandwegen en bijzondere akkers, wei -en hooilanden vormen belangrijke schakels voor flora en fauna in gebieden. Ze vormen belangrijke broed en schuilplaatsen voor vogels, marterachtigen, vleermuizen en insecten en amfibieën. Herstel van deze elementen vergroot de natuurwaarde van de gebieden en versterkt de biodiversiteit.

Ondersteuningsprogramma met LandschappenNL 2021-2023

In 2021 is het programma gestart dat jaarlijks € 100.000 beschikbaar stelt voor het herstel van vitale landschapselementen. De projecten hebben enerzijds het doel om de landschapselementen te herstellen en aan te planten zodat het historisch karakter van het cultuurlandschap in de gebieden wordt versterkt. En ten tweede om bestaande landschapselementen op terreinen afwisselder te maken om zo de biodiversiteit van de leefgebieden van bedreigde -en aandachtsoorten te versterken en te vergroten. Het Dinamo Fonds doet dit in samenwerking met LandschappenNL, de koepel van de provinciale Landschappen en Landschaps­beheer-stichtingen. Zij selecteren de potentiële projectaanvragen en adviseren het fonds bij de beoordeling van de projecten. In 2022 zijn er zes projecten geselecteerd voor een bijdrage van € 101.000. Een jaar eerder zijn er vier projecten gesteund met € 95.500. In 2023 is € 103.000 besteed aan herstelprojecten.

2023: zes projecten in zes provincies

De zes herstelprojecten die gesteund zijn met € 103.000 bevinden zich in de provincies; Groningen, Drenthe, Overijssel, Flevoland, Noord-Brabant en Zeeland.

Het Drentse Landschap ontvangt een bijdrage van € 10.500 voor het opschonen van de waterpartijen van het landgoed Lemferdinge in Paterswolde. Ook worden in de historische parkaanleg stuwen geplaatst. Het Drentse Landschap doet dit om de waterkwaliteit een goede impuls te geven en de natuurwaarde van het park te versterken.

Op Zuid Beveland gaat het Zeeuwse Landschap rondom de historische Hoeve van der Meulen de omgeving herstellen door de aanleg van nieuwe aanplant van streekeigen heggen en bomen. Hierdoor worden ook de omliggende andere natuurterreinen via het terrein van de hoeve met elkaar verbonden. Het Dinamo Fonds draagt 6.500 euro bij aan de herstelwerkzaamheden.

In de Meierij van ’s-Hertogenbosch worden drie oude zandwegen in het buitengebied van Gemonde hersteld. Brabants Landschap gaat samen met de gemeente Sint-Michielsgestel het puin in de wegen verwijderen en de begroeiing vervangen en bredere bermen aanleggen met struweelsoorten. Hiermee kunnen de zandwegen weer fungeren als ecologische verbinding. Het Dinamo Fonds draagt 25.000 euro bij aan het herstel van drie zandwegen.

In het Reestdal, op de grens van Overijssel en Drenthe, gaat Landschap Overijssel het gebied met eikenhakhoutbossen en oude esranden en steilranden opnieuw beplanten met autochtone eiken en streekeigen struweel om zo het leefgebied voor vogels en insecten waaronder de Grauwe Klauwier, Geelgors en diverse vlindersoorten te versterken. Het Dinamo Fonds draagt 21.000 euro bij aan de herstelwerkzaamheden.

Landschapsbeheer Flevoland wordt gesteund met 20.500 euro om in de Noordoostpolder de biotoop van de zeldzame Rugstreeppad te gaan versterken door bij acht particulieren poelen op te schonen en de waterkanten vrij te maken.

In Groningen wordt het Euvelgunne-gebied hersteld, dat als groene corridor ingesloten is door bedrijventerreinen van de stad Groningen. Het Groninger Landschap ontvangt 19.500 euro voor de herstelwerkzaamheden aan de houtsingels en houtwallen om de ecologische Hunzerivierzone te versterken.

2022: zes projecten in vijf provincies

De zes herstelprojecten die gesteund zijn met € 101.000 bevinden zich in de provincies; Drenthe, Overijssel, Gelderland, Utrecht en Zeeland.

Het Drentse Landschap ontvangt een bijdrage van € 7.500 voor de vergroting van de natuurwaarden van de oude ijsbaan in het Bakkerbos bij Gasselternijveenschemond. De waterkanten worden vrijgemaakt en het water wordt opgeschoond om zo een beter leefgebied voor insecten en amfibieën te creëren.

In Twente worden twee heidegebieden van verschillende eigenaren met elkaar verbonden. Landschap Overijssel realiseert op twee tussengelegen weilanden een groene corridor van bomenwallen met plantenranden en een slenk zodat de nu afzonderlijk van elkaar levende soorten in de gebieden met elkaar worden verbonden. Het bijzondere samenwerkingsproject wordt met een bijdrage van € 21.000 gesteund.

Op de Veluwe worden twee historische boerenerven in Staverden herstelt en aangevuld met nieuwe aanplant van heggen en bomen. In de IJsselvallei bij Twello wordt een poel opgeschoond en worden houtwallen en wilgenknotbomen gesnoeid en met nieuwe aanplant versterkt. Beide projecten worden door Geldersch Landschap & Kasteelen uitgevoerd die zelf ook bijdraagt, er is € 17.000 toegekend.

Op de Laarsenberg bij het Utrechtse Rhenen wordt langs de oude akkers twee kilometer aan struweelhagen aangelegd om in het gebied het oude landschap met de specifieke graften weer te herstellen. Het Utrechts Landschap ontvang een bijdrage van € 35.000 en draagt zelf ook bij samen met de gemeente Rhenen.

Landschapsbeheer Zeeland gaat in Zeeuws-Vlaanderen en op Zuid-Beveland de Steenuil-populaties versterken door op terreinen van verschillende eigenaren hoogstamfruitbomen en knotwilgen te snoeien en aan te planten die belangrijke Steenuil leefgebieden vormen. Op Schouwen-Duivenland wordt op de oude Rietdijk de overwoekerende vegetatie van struweel, brandnetels en bramenstruiken teruggebracht om zo meer ruimte te geven aan de wilde bloemen vegetatie. In ’t Stadsbosje op Tholen wordt het grasland afgeplagd om de grond te verschralen voor meer bijzondere vegetatie en de waterkanten worden vrijgemaakt om het leefgebied voor insecten en amfibieën te versterken. Landschapsbeheer Zeeland ontvangt € 20.500 en draagt zelf ook bij.

2021: vier projecten in vier provincies

In 2021 is € 95.500 besteed aan vier geselecteerde herstelprojecten in de provincies; Limburg, Groningen, Noord-Brabant en Zuid-Holland.

Het Limburgs Landschap herstelt samen met een biologische boer in Simpelveld (L) de Klingeleberg met door weer hoogstamfruitbomen aan te planten en langs de akkerranden de oude graften weer aan te vullen met struiken, struweel en bomen. Het bijzondere samenwerkingsproject wordt met € 10.000 gesteund.

De karakteristieke Maasheggen in de omgeving van Sambeek (NB) worden door het Brabants Landschap verder aangevuld en herstelt. Door de oude heggenstructuur te herstellen krijgt de biotoop van dit oeroude cultuurlandschap een goede impuls en wordt de oude streekeigenheid van het Maasheggenlandschap versterkt. Hiervoor is een bijdrage van € 38.000 beschikbaar gesteld.

Elf beeldbepalende erven van particulieren worden hersteld met de aanplant van inheemse planten, struiken en bomen. Landschapsbeheer Groningen start dit bijzondere burgerparticipatieproject om eigenaren te adviseren en bewust te maken van een natuurvriendelijke inrichting van hun erven en deze met meer streekeigen soorten aan te planten. Het participatieproject ontvangt een bijdrage van € 25.500.

In het oude veenweidengebied de Krimpenerwaard in Zuid Holland worden de historische natte schraallanden hersteld. Door de zure bovenste bodemlaag af te graven wordt de bodem natter en krijgen de bijzondere plantensoorten in het gebied weer goede kansen om te groeien en hierdoor herstelt de oude vegetatie zich weer. Het Zuid Hollands Landschap herstelt zo de habitat van flora en fauna in het gebied en versterkt de biodiversiteit. Het project wordt met € 25.000 gesteund.